Οδική Ασφάλεια και η διαδικασία καθοδόν ελέγχων.

Οδική Ασφάλεια και η  διαδικασία καθοδόν ελέγχων.

 

[Αυθαιρεσίες της δημόσιας εξουσίας σε συνθήκες κρίσης, η,  έλλειψη γνώσης βασικών συνταγματικών διατάξεων και δικαιωμάτων των πολιτών(;)]

Το Σύνταγμα όπως όλοι γνωρίζουμε,  απαγορεύει  τις  μη νόμιμες και αυθαίρετες επεμβάσεις της δημόσιας εξουσίας. Το ερώτημα  που τίθεται λοιπόν είναι:

Έχουν δικαίωμα τα  αστυνομικά όργανα να σταματούν τα αυτοκίνητα στο δρόμο, να επιβιβάζονται σε αυτά και να διενεργούν έλεγχο;

Απερίφραστα όχι, γιατί με αυτόν τον τρόπο, καταλύεται το «Άσυλο της κατοικίας»!

Μα είναι το αυτοκίνητο κατοικία; Είναι ένα εύλογο ερώτημα που μας  τίθεται καθημερινά και οφείλουμε μέσα και από αυτό το σημείωμα, να απαντήσουμε καταφατικά και ολιστικά, αφήνοντας παρακάτω τους έγκριτους νομικούς και συνταγματολόγους, να τεκμηριώσουν επιστημονικά την άποψη μας. 

Σύμφωνα με την ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΜΗΜΑ ΝΟΜΟΤΕΧΝΙΚΗΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ ΝΟΜΩΝ  της ΒΟΥΛΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ  Αθήνα, 18.9.1995: «…3. Ως κατοικία νοείται όχι μόνον η αυτοτελής οικία, το διαμέρισμα, το δωμάτιο όπου διαμένει κανείς, μόνος του ή με άλλους (έστω και αν δεν αποτελούν οικογένεια με την παραδεκτή έννοια) και ανεξάρτητα από την ειδικότερη νομική σχέση που διέπει τη χρήση (ιδιοκτήτης, μισθωτής κλπ.), επίσης το δωμάτιο ξενοδοχείου, η αυλή, ο κήπος, η καλύβα, η σκηνή, το αυτοκίνητο, το ιδιωτικό πλοίο ή αεροπλάνο, καθώς και οι χώροι εργασίας, γραφεία, καταστήματα, ιατρεία κλπ., όταν είναι κλειστά για το κοινό…» ⁽¹⁾

Το αυτοκίνητο λοιπόν, με την συνταγματική άποψη, είναι «κατοικία»  και ως εκ τούτου υπόκειται στις διατάξεις του  «Ασύλου της κατοικίας»⁽²⁾

Με τη χρήση του όρου «Άσυλο της κατοικίας» αποδίδεται η απαγόρευση της εισόδου, ή της παραμονής των οργάνων της δημόσιας εξουσίας στον συνταγματικά κατοχυρωμένο ιδιωτικό φυσικό χώρο του ατόμου χωρίς τη θέληση,  ή χωρίς τη γνώση του προσώπου που κατοικεί στον εν λόγω χώρο και χωρίς την τήρηση των διαδικασιών και των προϋποθέσεων που τάσσει ο νόμος. Το Σύνταγμα λοιπόν απαγορεύει τις μη νόμιμες και αυθαίρετες επεμβάσεις της δημόσιας εξουσίας.

Σύμφωνα λοιπόν με το άρθρο 9 του Συντάγματος της Ελληνικής Δημοκρατίας, «η κατοικία του καθενός είναι άσυλο» (παράγραφος 1, εδάφιο α). «Καμία έρευνα δεν γίνεται σε κατοικία, παρά μόνο όταν και όπως ορίζει ο νόμος και πάντοτε με την παρουσία εκπροσώπων της δικαστικής εξουσίας» (παράγραφος 1, εδάφιο γ).

Πότε μπορεί να γίνει έρευνα σε κατοικία (όχημα);

Αρχικά έρευνα σε κατοικία με την συνταγματική, ως άνω έννοια, είναι ανακριτική πράξη και διενεργείται από τις Αστυνομικές αρχές κατ'εντολή των αρμόδιων Δικαστικών αρχών σε «κατοικία» στην οποία υπάρχουν σοβαρές υπόνοιες ότι βρίσκονται στοιχεία σχετικά με τη διάπραξη κάποιας ποινικά κολάσιμης πράξης, ή σε «κατοικία» στην οποία πιθανολογείται ότι κρύβεται άτομο ύποπτο για τη διάπραξη κάποιου εγκλήματος ή άτομο κατά του οποίου εκκρεμεί ένταλμα σύλληψης ⁽³⁾. Η έρευνα σε κατοικία συνήθως διατάσσεται και διενεργείται κατά τη διάρκεια της Ποινικής προδικασίας…!

Παρόλα αυτά, ποιος είναι ο νόμιμος τρόπος διεξαγωγής της έρευνας σε κατοικία (όχημα);

Η έρευνα σε κατοικία πραγματοποιείται από μικτά κλιμάκια, από αστυνομικά όργανα ή υπαλλήλους επιφορτισμένους με αστυνομικά-ανακριτικά καθήκοντα (όπως υπαλλήλους της ΥΠΕΕ, της λιμενικής αστυνομίας, τελωνειακές αρχές κ.λ.π.). Όπως προαναφέρθηκε, σύμφωνα με το άρθρο 9 του Συντάγματος, κατά την έρευνα πρέπει να παρευρίσκεται δικαστικός λειτουργός, δηλαδή εισαγγελέας, ή ανακριτής, ή ειρηνοδίκης ή πταισματοδίκης ειδάλλως η έρευνα είναι άκυρη και όσοι την ενεργούν υπέχουν ποινικές ευθύνες και υποχρέωση αποζημίωσης. Εάν η πόρτα του προς έρευνα σπιτιού βρεθεί κλειστή και ο ένοικος αρνείται να την ανοίξει, όποιος διενεργεί την έρευνα μπορεί να την παραβιάσει. Για κάθε έρευνα σε κατοικία συντάσσεται έκθεση κατ'οίκον έρευνας, και αντίγραφο της έκθεσης μπορεί να δοθεί και στον ένοικο της κατοικίας όπου έγινε αυτή με προφορική αίτησή του. Όπως ορίζει το άρθρο 256 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, στις έρευνες των κατοικιών πρέπει να αποφεύγεται με επιμέλεια κάθε περιττή δημοσιότητα και κάθε ενόχληση των ενοίκων που δεν είναι απόλυτα αναγκαία, πρέπει επίσης να καταβάλλεται μέριμνα για τη διαφύλαξη της υπόληψης και των ατομικών μυστικών που δεν έχουν σχέση με την πράξη της κατηγορίας, καθώς και να διεξάγεται η ενέργεια με κάθε ευπρέπεια και κοσμιότητα.

Και πως μπορεί να γίνει ο έλεγχος των κανόνων της ασφαλούς κυκλοφορίας;

Ο καθ' οδόν έλεγχος τήρησης των κανόνων κυκλοφορίας (Κ.Ο.Κ.)  και των κανονισμών 3821/85 και 561/2006 που έχει ανατεθεί με το άρθρο 3 της κ.υ.α. Γ438/28317/2481/2009 (ΦΕΚ Β' 989) στις αρχές ελέγχου του ν. 3446/2006 (ΦΕΚ Α' 49), δηλαδή στα Μικτά Κλιμάκια Ελέγχου των Περιφερειών, τις Αστυνομικές, Λιμενικές και Τελωνειακές Αρχές και το Σώμα Δίωξης Οικονομικού Εγκλήματος (ΣΔΟΕ)⁽⁴⁾. Μπορεί και επιβάλλεται  να διεξάγεται  δίχως να παραβιάζεται το « Άσυλο της κατοικίας». Δεν υπάρχει κανένας απολύτως έλεγχος, που να απαιτεί την είσοδο του αστυνομικού οργάνου στο όχημα, για να πραγματοποιηθεί.

Ειδικά στα  επαγγελματικά οχήματα με ψηφιακό ταχογράφο, οι έλεγχοι είναι, σύντομοι,  απόλυτοι, ακριβείς, και δεν συντρέχει κανείς λόγος, να δημιουργηθεί όχληση, εκνευρισμός, αγανάχτηση,  η φόβος στα επιβαίνοντα άτομα!

Άρης Χ. Ζωγράφος
zografos@zografos.com
Εκπαιδευτής Οδήγησης & Κυκλοφοριακής Αγωγής
Ερευνητής Πανεπιστημίου Πατρών

.........................................................

(1)  Συντάκτες:  Ο εισηγητής Χρήστος Μυλωνόπουλος,  Αναπλ. Καθηγητής Νομικής Παν/μίου Αθηνών

Ο προϊστάμενος του Τμήματος Στέλιος Ν.Κουσούλης, Λέκτορας Νομικής Παν/μίου Αθηνών

Ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Αντώνης Μ. Παντελής Καθηγητής Νομικής Παν/μίου Αθηνών

Για το Επιστημονικό Συμβούλιο, Καθηγητής Αριστόβουλος Μάνεσης

(2) Το άρθρο 9 κατοχυρώνει την «κατοικία» ως πραγματική κατάσταση και όχι με τη νομική της σημασία. Η «κατοικία» στο άρθρο αυτό ορίζεται ως ο φυσικός, ιδιωτικός χώρος που ο κάθε άνθρωπος τον ορίζει ως γενικά μη προσιτό χώρο διαβιώσεως και εργασίας του, και στον οποίο η είσοδος είναι επιτρεπτή μόνο κατόπιν συναινέσεώς του. Δεν προστατεύεται συνεπώς η κατοικία αυτή καθαυτή αλλά ένας συγκεκριμένος χώρος όπου ανεμπόδιστα αναπτύσσει κάθε άτομο την προσωπικότητά του.

(3)  Άρθρο 253 Κ.Π.Δ.: « Αν διεξάγεται ανάκριση για κακούργημα ή πλημμέλημα, έρευνα διενεργείται όταν

μπορεί βάσιμα να υποτεθεί ότι η βεβαίωση του εγκλήματος, η αποκάλυψη ή η σύλληψη των δραστών ή

τέλος η βεβαίωση ή η αποκατάσταση της ζημίας που προκλήθηκε είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί η να

διευκολυνθεί μόνο με αυτήν».

(4) Οργάνωση και λειτουργία αρχών ελέγχου κυκλοφορίας των οχημάτων − Ρυθμίσεις για τις επιβατικές μεταφορές και άλλες διατάξεις. Ν. 3446

Βλ. σ.σ.

Π. Δ. Δαγτόγλου, Ατομικά και Συνταγματικά Δικαιώματα, Α΄τόμος, 2005, σελ. 405.

Π. Τσίρη, Η συνταγματική κατοχύρωση του δικαιώματος του ασύλου της κατοικίας, 1994, σελ. 60

Α. Δημητρόπουλου, Συνταγματικά Δικαιώματα – Ειδικό μέρος, 2005, σελ. 171

Αρ. Μάνεσης, Συνταγματικά Δικαιώματα, Α΄ ατομικές ελευθερίες, πανεπιστημιακές παραδόσεις, 1982, σελ. 223.

Πανεπιστήμιο Αθηνών Τμήμα Νομικής, ΑΣΥΛΟ ΤΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΣΤΟ ΜΑΘΗΜΑ «ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΔΗΜΟΣΙΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ» Σταυριανουδάκη Άννα